From: Ozer Tayiz (info@teknobilge.com)
Date: Sat 12 Feb 2005 - 16:20:38 EET
Merhaba,
Emre Kadıoğlu wrote:
> Bakın orjinallerini satmak aslında kişinin bir mülkiyet hakkıdır. Siz
> arabanızı satabiliyorsunuz. Araba bir bilgi eseri değil mi?
> Araba yapılırken insanlar ar-ge çalışmaları yapmıyorlar mı? orda bir
> ton beyin adamı yok mu? Bu durumda arabayı satabiliyorken cd yi neden
> satamıyorsunuz?
Benim bildiğim, ikinci el kitap-cd-dvd de satılabilir.
> Ayrıyetten Bir sanatçının para kazanması gereken "asıl şeyin" bize
> cd satışları olarak sunulduğu bir ortamda yaşıyoruz. Bir sanatçı
> oturuyor besteler yapıyor (gerçi artık onu yapanda az, genelde biri
> besteyi yapıyor fiziği güzel olan soyunabilecek olan birisi de çıkıp
> söylüyor) ondan sonra onları cd ye kaydediyor. Sonra o cdler
> kopyalanıp satılıyor. Sanatçı da arkasına yaslanıp oturuyor. "Öyle
> değil, çok emek geçiyor" demeyin bende işin içindeyim. Sırf zevk için
> kayıt yaparım öyle zor emek harcanan bir iş değil. Bir müzisyenin
> para kazanması gereken yer konserler, barlar, gece klüpleri. Çünkü
> orda bir ciddi bir emek söz konusu ve kişinin hizmet etmesi durumu
> var. Aslında cdler kasetler vs vs sanatçının kendini tanıtması ve
> insanları konserlerine çekebilmesi için gerekli. Fakat cd satışı çok
> karlı ve az emek harcandığı için bize böyle sunuluyor. Burada da bir
> adaletsizlik söz konusu; Ressamlar ve heykeltraşların günahı ne?
> eserlerinin kopyalarının para etmemesi mi acaba? Siz bir müzisyenin
> bir şarkısını arkadaşınıza kopyalayıp verdiğiniz zaman o müzisyen ne
> kaybediyor? Aslında hiç birşey kaybetmiyor. Fakat siz bir müzisyenin
> bir bestesini alıp onun ismini vermeden iznini almadan çıkıp
> kendinizin gibi gösterip bir yerde söyleyip para kazanırsanız bu
> durumda o müzisyenin emeğini ve eserini çalmış oluyorsunuz.
> Burada anlaşılmayan durum insanlar bilgisayarlarına mp3 indirip onu
> dinledikleri zaman eser sahibi bir şey kaybetmiyor. Sadece "dayatılan
> düzene" göre kazanması gerektiğini düşündüğü parayı kazanamıyor.
Bir insanın kazandığı para, emeğiyle değil, sattığı ürün veya hizmetin,
alanın algıladığı değer karşıda, kendi rızasıyla ödediği para ile
oluşur. Yani siz hiç emek harcamadan da, bir insana söylediğiniz tek
sözle, bir kitapla, kasetle CD'yle dünyanın parasını kazanabilirsiniz.
Mark Victor Hansen, "Tavuk Suyuna Çorba" serisinin tek satırını kendi
yazmadı, hikayeleri derledi, sattı, dünyanın parasını kazandı. Haksızlık
mı? Hayır, son kuruşuna kadar haklı. Siz de istiyorsanız, hodri meydan,
siz de yapın... Telif karşılığı çok veya kolay para kazanmanın "kötü"
veya adaletsiz bir yanı yoktur. Çünkü aynı yollar ve yöntemler, herkese
açıktır. Mimar da, mimarlıkla ilgili kitap yazabilir. Piyasada çeşitli
bilişim hatta Linux kitapları yok mu? Açık kaynak döküman kadar, telif
haklı kitap da var.
"Dayatma" "adaletsizlik" veya "olması gereken" gibi iddalarınıza anlam
veremiyorum. Ortada sadece varolan bir durum var, ama dayatma falan yok.
Siz zevk için kayıt yapıyorsanız, mesela açık kaynak bir lisansla da
eserinizi dağıtabilirsiniz, size aksini silah zoruyla dayatan mı oldu?
Siz bu şekilde CD'leriniz kopyalanarak adınızı duyurabileceğinizi,
konser, barlar, extralar gibi sahne faaliyetlerinden para
kazabileceğinizi düşünüyorsanız, hodri meydan, buyrunuz yapınız. Birinin
size "olması gereken bu" demesini mi bekliyorsunuz? Bir web sitesi
kurmanın maliyeti düşmüş yıllık 20$'a, kurun web sitenizi, "istediğiniz
gibi benim müziğimi indirebilir, paylaşabilir, çalabilirsiniz, açık
kaynak lisanslı" deyin, bakarsınız yarın öbürgün konserinize geliriz...
> Bu konuda ciddi bir adaletsizlik söz konusu gerçekten. Bir mimarın,
> bir makina mühendisinin, bir heykeltraşın suçu eserlerinin kolay
> kopyalanamıyor olması mı?
>
> Bir diğer konuda kütüphanelerin durumu. Bir yazar eserini satın
> alan birinin kitabını başka bir insana vermesine izin vermiyor hatta
> ikinci elinin satılmasına da izin vermiyor. Bu durumda halkın
> yararlanması için açılan kütüphanelerin çoğunun kapatılması gerekiyor.
>
Benim bildiğim, kütüphaneler de, arkadaşına ödünç verme de adil
kullanım, fair use haklarına giriyor.
> Baya uzun bir mail oldu. Sözün özü hakların, kesin ve net bir çizgi
> ile adalet, hakkaniyet ve eşitlik çerçevesinde belirlenmesi
> gerektiğini düşünüyorum. Bu arada okuyanınız var mı bilmiyorum AB
> ülkelerinde kabul edilen Avrupa anayasası ile bu bahsettiğimiz şeyler
> geçersiz kalıyor. Çünkü Avrupa anayasası tamamen "birey haklarına"
> dayanıyor.
Nerde o günler? AB, giderek ulusların demokratik egemenliğinin üzerine
daha fazla yetki sahibi oluyor. AB Parlementosunun birçok üye ülke
parlementosundan daha az yetkisi var. AB anayasasına, ve bugünkü BM
insan hakları bildirgesine göre, bireylerin, doğuştan gelen hakları
yoktur, bu hakları ona ancak devlet verir, ve yasa çıkararak, geri
alabilir. Sadece Amerikan Anayasası'na göre, bireyin doğuştan gelen bazı
hakları vardır ki, bunları alacak yasaları devlet bile çıkaramaz. Çünkü
devlet, yetkilerini, toplumu oluşturan bireylerin bazı yetkilerini
temsilcilerine devretmesinden alır. Yani, bireyin doğuştan sahip
olmadığı hak ve yetkilere devlet de sahip olamaz.
Ama bugün uygulamada, PATRIOT ACT falan adı altında öyle yasalar
çkardılar ki, Nazi Almanyası'nı aratmıyor...
Kıssadan hisse: Temel ve doğal telif haklarıyla, bugün abartılan
DMCA/DRM gibi aşırı uygulamaları birbirine karıştırmayalım...
Daha fazla uzatmayayım konuyu, giderek siyasileşiyor...
İyi çalışmalar,
Özer Tayiz.
_______________________________________________
Linux-sohbet mailing list
Linux-sohbet@liste.linux.org.tr
http://liste.linux.org.tr/mailman/listinfo/linux-sohbet