From: info@teknobilge.com
Date: Mon 04 Aug 2003 - 16:11:35 EEST
Arkadaslar,
Her turlu lisans, patent, marka gibi Zihinsel Mulkiyet (ZM) yasasi,
ozellikle, en ufak bir gelismenin, milyonlarca, milyarlarca dolar arge
gerektirdigi alanlarda, bu arastirmalari yapip maliyeti ustlenenlerin,
edindikleri rekabet avantajini korumak icin yapilmis yasalardir. Ve
yapilari itibari ile, insanligin, teknolojik gelisimini
hizlandirmislardir. ZM yasalarinin ilk olarak yazilip, onemle
uygulandigi ulkeler, ayni zamanda bugunun teknolojik ve ekonomik olarak
ileri ulkeleridir.
Ve evet, bir yandan EULA'ya evet demek, sonra da onun gereklerini yerine
getirmemek, haksizliktir, hirsizliktir, suctur...
Bununla birlikte, bugun, hizli bir degisim cagi yasiyoruz. Ozellikle
Internet, iletisimi, bilgiyi hem uretmeyi, hem paylasmayi son derecede
kolaylastiriyor, hizlandiriyor, maliyetleri dusuruyor. Bunun da Acik
Kaynak gibi "imece" usulu bir yazilim uretimi modelinde onemini takdir
edersiniz. Eger Linus Torvalds, urettigi kaynak kodunu, sadece posta ile
paylasabilseydi diger programcilarla, ne olurdu, ne kadar gelisirdi
Linux, bir dusunun.
Yasadigimiz degisiklik artik su durumu kokunden degistiriyor: Artik,
patent ve telif yasalari, bilgi temelli uretimde yaraticiligi arttirmak,
gelismeyi tesvik etmek yerine, bilakis sinirliyor. Internetteki hizli,
iki yonlu, ucuz, aninda iletisim kurma imkani, en az matbaa kadar, bilgi
uretme ve paylasma maliyetlerimizi dusurdu. Artik, acik kaynak
sonrasinda, bilgi urunleri icin (buna program, muzik, kitap,
dokumantasyon, videolar gibi kolay dijitallestirilebile her sey) tek bir
merkezde buyuk bir sermaye toplanmasina ve ar-ge'ye ayrilmasina gerek
yok. Bu yuzden, bu maliyeti yapani koruyan yasalara da gerek yok.
Yasadigimiz cagin celiskisi budur. Milyar $'lik ar-ge butceleri ile
ornegin uzay gemisi gelistirmek sirasinda bulunan yeni teknolojileri
korumanin yasasi ile, bir PC kullanicisinin kendi basina oturup emegi
disinda 0 maliyetle uretebildigi bilgi urunlerini korumanin yasasi, ayni
yasa. Artik, aradaki ayrimlarin yapilmasi gerekiyor. Artik, ZM haklari
tartisilirken, Acik Kaynak programcilarin da, hatta mesela yine ozgur
lisanslarla muzik, dokuman, video uretenlerin, ayri ayri hesaba
katilmasi gerekiyor... Tabi bu ZM zengini tekelci sirketlerin (SCO, Sun,
MS...) isine gelmiyor, baski yapiyorlar, ornegin, yazilimlarin ve is
yapma yontemlerinin de patenti alinabilmesini istedikleri gibi...
(Bakiniz, eurolinux.org)
Kisaca, program kuruyorsaniz, neye evet dediginizi bilin de kurun.
Korsan yazilim kullanmayin. Bulabildiginiz acik kaynak programi yada
alternatif ucuz programlari kullanin. Yasal gelismeleri de izleyin,
hatta tartismalara aktif katilip, etkin olun, ama ne neden kaynaklaniyor
bilerek yapin bunlari...
Lisanslar, patentler, butunuyle utanc degildir, somuru de degildir,
gelismenin sartlarindan biri olarak ortaya cikmistir. Bu durum su anda,
bilgi yogun sektorlerde degismistir, hatta tersine donmustur, durum,
bundan ibarettir...
Kimbilir, belki yuz yil sonra, butun uretim otomatiklesir, her sey
herkese yetecek kadar bol bulunur, insanlarin tek isleri de, surekli
yaratici fikirler gelistirmek olur, ve bu da son derecede dogal ve kolay
bir sekilde, herkesin yapabildigi birsey olur, o zaman belki, ne marka,
ne patent, ne de bugunku yasalarin %90'ina gerek kalmaz... (Bu da benim
utopyam, her ucuzlasin, giderek bedavalassin, savasmaya, sinirlara,
yasalara bile gerek kalmasin...)
Saygilar,
Ozer Tayiz.
cagri coltekin wrote:
>Merhabalar,
>
>[ Birkac listeyi bir suredir liseyi izlemeye calisiyorum, ama
> sanirim bir linux@*.tr listesine yazmayali belki bir 10 yil
> oluyor ;) surc-i lisan edersem affola. ]
>
>Karsi cikilan davranisin/dusuncenin yanlisligina katiliyorum, ama
>birkac noktada yorum yapmadan edemeyecegim.
>
>Bastan, yanlis anlasilmamak icin: Kapali program paketlerini
>kirmanin, "yasa disi" isler yapmanin dogru oldugunu idda
>etmiyorum. Eger yasalari ya da kurallari dogru bulmuyorsaniz,
>yapilmasi gereken uymamak degil, degistirmeye calismaktir.
>
>Etik oldukca goreceli birsey, bu nedenle asagidakiler konusunda
>herkesle ayni fikirde olmak mukun degil. Ama izlenimim o ki, acik
>kod gelistiricisi, kullanicisi, destekcisi bircok insanla
>asagidaki yazdiklarim konusunda yakin fikirdeyiz.
>
>"intellectual property" her duydugumda tuylerimi diken diken eden
>bir terimdir. Bence "intellect"i "property" olarak gormek, ciddi
>bir etik sorun. Bilgi'nin ticaretini yapmanin, yuzyillardir
>uygarligin gelistirdigi bilginin uzerine koydugunuz bir gidimi
>ilerlemeyi buyuk birsey sayip hemen ustunden rant kapmayi
>hedeflemenin oldukca dogal oldugu (hatta tersini dusunmenin abes
>bulundugu) bu dunya duzeninde cok az kisi tarafindan
>anlasilabilecegimin farkindayim. Ancak, acik kaynak kodlu yazilim
>gelistirmenin, acik protokoller kullanmanin altindaki temel
>fikirlerden biri de bu. Bu isin ucu, patentlere, yazilim ya da
>muzik/kitap kopyalama haklarina vb. giden ucu acik, politik bir
>konu.
>
>Varmak istedigim, buyuk etik yanlis, insanlarin arkadaslairndan
>bir programi kopyalamalari degil. Yillarin toplumsal birikimi
>olmadan edinilmesi olanaksiz olan, topluma yararli bilginin
>sadece rant kaygisiyla ozel tutulmasi; ozgurce program yazmak
>icin lisans korumasina gerek duyuyor olmamiz; insanlara bir
>programi kullanmak icin (para kismi bir tarafa) bir suru abuk
>subuk kuralin kabul ettirilmesi daha buyuk yanlislar.
>
>Bunlari degistirmek mi? Zor, uzun soluklu seyler. Gunun birinde
>degisir mi bilmiyorum, ama ozgur yazilim akimi dogru yolda bir
>gidis.
>
>Yapilmasi gereken, dogal olarak yazilim kirmak degil. Gerekiyorsa
>biraz konforlarinizdan vaz gecip ozgur alternatifini kullanmak,
>gelistirilmesine katkida bulunmak.
>
>Bircok ozgur yazilim (orn. Linux cekirdegi), kapali kutu
>alternatiflerine gore kendini kanitlamis, daha kullanilir
>durumda. Ancak, ozgur yazilim kullanmayi secmek bircok insan ya
>da kurum icin sadece "daha kullanlir" olmasindan dolayi alinan
>bir karar degildir. Ayni zamanda farkli nedenlerle alinmis
>"politik" tavirdir da.
>
>Birkac da satir arasi not:
>
>On Fri, Jul 11, 2003 at 03:15:19PM +0300, Serdar KOYLU wrote:
>
>
>>Eger 3D Studio kullanacaksaniz, onu kurmaniz lazim. Kurmak icin EULA'sini
>>kabul etmis olmak ve lisans ucretini yatirmis olmak gerekiyor. Sizinkiler
>>gibi bir bakayim, bir deneyeyim gibi yaklasimlar icin bazi firmalar trial ve
>>demo surumlerini cikarirlar. Onlari kullanmalisiniz. Aksi acik ve secik
>>olarak emege, bilgiye ve "intellectual property" ye tecavuzdur. Buda diger
>>tecavuzlerden farksiz, hem onur kirici hemde kanunsuz bir durumdur. Simdi,
>>
>>
>
>Bu durum icin "tezavuz" oldukca goreceli bir kavram (ahlak/etik)
>uzerine kurulu oldukca agir bir ifade bence. Temelde bu durumda
>benim ahlaka aykiri bulabilecegim tek sorun, vermis oldugunuz bir
>sozu tutmuyor olmaniz.
>
>Yasalarin herzaman ahlakla ortusmedigini, hatta yasalarin da bazi
>durumlarda ahlak disi olabilecegini unutmamak gerek.
>
>
>
>>Kisacasi, lisans kavrami oncelikle onemli bir kavramdir. Pek cok buyuk yazilim
>>ureticisi urunlerinin ogrenmek isteyen ogrenci ve ogretmek isteyen egitim
>>kurumlari/egitimcilere kolaylik saglarlar. Mesela MS Office 400 $
>>civairndayken, akademik versiyonu 100 $ civarindadir.
>>
>>
>
>Onemli degil ama, soylemeden gecemeyecegim, bu MS'in sahip oldugu
>tekeli korumak icin oldukca guzel bir taktigi. Burda lisansin
>onemini, gerekliligini ya da guzelligini goremiyorum.
>
>Sevgi, Saygi, Linux...
>
>
linux-sohbet listesinden cikmak ve tum listeci islemleri icin
http://liste.linux.org.tr/ adresini kullanabilirisniz.
Bu listeden cikmak icin <a href="mailto:linux-sohbet-request@liste.linux.org.tr?Subject=unsubscribe">tiklayiniz</a>