[Pardus-kullanicilari] Konu Özgür yazılımdan açılmışken ...

[Erkan Tekman]

21 Şubat 2008 Perşembe 00:37:31 tarihinde Arda Eden şunları yazmıştı:
> Bir yazılımın ÖZGÜR yazılım olabilmesi için aşağıdaki şartlara uygun olması
> gerekmektedir:
>
> - Özgürlük Sıfır : Yazılımı istenilen herhangi bir amaç için kullanabilmek.
> - Özgürlük Bir : Yazılımın ne şekilde işlediğini inceleyebilmek ve yazılımı
> ihtiyaçlara göre uyarlayabilmek. (Kaynak kodunu görebilmek bunun için ön
> koşuldur.)
> - Özürlük İki : Yazılımı çevrenizdekilere yardımcı olmak amacıyla yeniden
> dağıtabilmek. (Redistribution)
> - Özgürlük Üç : Tüm toplumun faydalanabilmesi için, yazılımı geliştirmek ve
> geliştirilmiş halini tekrar yayımlayabilmek. (Kaynak kodunu görmek bunun
> için ön koşuldur.)
>
> Bu kurallar Richard Stallman tarafından Özgür Yazılım İfadesi adı altında
> yayımlanmıştır.
> Tüm bu özgürlükleri yerine getirirken hiç bir kimseden izin almamak ve hiç
> bir kimseye (yazılımın ilk yaratıcısı olsa da) hesap vermemek de ayrıca bir
> özgürlüktür.
>
> Bu anlamda, "Özgür Yazılım" ile "Açık Kaynak" arasındaki ayrımı kavramak
> gerekir.
> "Açık kaynak", "Özgür yazılımın" bir ön koşuludur. Ancak, her "Açık Kaynak"
> yazılım bir "Özgür Yazılım" demek değildir.

Bu noktada önemli bir bilgilendirme hatası yaptığınızın farkındasınızdır 
umarım. "Open Source", ya da sizin deyiminiz ile "Açık Kaynak", da belirli 
bir takım kıstas ve kurallara uygunluk ile edinilebilen bir terimdir. Bundan 
yaklaşık 10 yıl kadar önce Bruce Perens ve Eric S. Raymond atarfından tarif 
edilmiştir ve Open Source Initiative (www.opensource.org) şemsiyesinin 
temelini oluşturur. OSI Open Source tarifinin ilk cümlesi:

"Open source doesn't just mean access to the source code."

yani, "Açık Kaynak yalnızca kaynak koduna erişim demek değildir.", yani Açık 
Kaynak açık kaynak değildir. Tarafsız gözler FSF'in Özgür Yazılım tanımı ile 
OSI'ın Açık Kaynak tarifi arasında yalnızca minör farklar olduğunda 
hemfikirdirler. Kaba bir sınıflandırma ile Özgür Yazılım, FSF'in (ya da 
RMS'in) prensiplere dayalı ve kısmen ideolojik bakışını ön plana çıkarırken, 
Açık Kaynak, OSI'ın (yani ESR'ın ve Perens'in) faydacı (yani pragmatik) 
yaklaşımını vurgular.

> Yine bu anlamda, "PARDUS" maalesef bir "Özgür Yazılım" değildir. Evet,
> "Windows" veya "MACOSX" gibi işletim sistemleriyle kıyaslanırsa belirgin
> bir özgürlüğe (en azından maddi olarak veya lisans ile ilgili) sahipken,
> felsefi olarak "Özgür Yazılım" fikrine pek uymamaktadır. PARDUS, "Özgür"
> değil, "Açık Kaynak Kodlu" bir yazılımdır.

Yanlış. Pardus ile dağıtılabilen kimi bileşenler ne FSF'in Özgür Yazılım, ne 
de OSI'ın Açık Kaynak tarifine uymazlar. Bu bileşenler kapalı kaynak kodlu, 
ancak dağıtılmasına izin verilen bileşenlerdir. Açık değillerdir, özgür 
değillerdir. Pardus ile dağıtılmalarının nedeni tümüyle son kullanıcının 
yararıdır.

Pardus ile dağıtımı yapılmakta olan yazılımların çok önemli bir bölümü (%75+) 
GPL lisanslıdır. Geri kalanların da ezici çoğunluğu OSI tarafından özgür 
yazılım lisansı olarak kabul edilmiş lisanslarla dağıtılmaktadır. Büyük 
olasılıkla %1 mertebesinde bileşen ise farklı sahipli lisanslara sahiptir. Bu 
resme bakarak "Pardus Özgür Yazılım değildir" denebilir mutlaka, ancak RMS 
kadar sekter bir yaklaşıma sahipseniz.

> Peki neden ? :
> - PARDUS: Suse, Mandriva, Fedora vs. gibi pek çok dağıtımdan bir tanesidir.
> PARDUS ve tüm bu dağıtımlar, pek çok donanım ve yazılım üreticisinin
> yukarıdaki özgürlük şartlarının yerine getirilebilmesine izin vermeyen
> lisanslara sahip kodlarını içermektedirler. (Gerek çekirdek içerisinde
> gerekse harici...)
>
> Gerçek "Özgür Yazılımlar" hangileridir ?
> - GNU ve FSF web sitelerinde tam anlamıyla özgür yazılımların (GNU/Linux
> dağıtımlarının) listeleri bulunmaktadır. "gNewSense", "Ututo" gibi bazı
> GNU/Linux dağıtımları bunlardan bazılarıdır. Daha fazla bilgi için:
> http://www.gnu.org ve http://www.fsf.org web sitelerine bakınız.
>
> Tüm bu fikirler doğrultusunda "Özgürlük İçin PARDUS" sloganı bence pek de
> uygun değil gibi.

Kanımca çok yanlış bir yaklaşım, tabii RMS'i motomot izleyenlerden değilseniz. 
Pardus'un sağladığı özgürlükleri ve seçeneğin ne olduğunu düşünürseniz 
özellikle. Hele bir de daha birkaç yıl önce kapalı ve ikili şekilde dağıtılan 
hangi bileşenlerin şimdi özgürleştiğini ve bu eğilimin hızlanarak devam 
etmekte olduğunu düşünürseniz...

> Bu arada ben de uzun zamandır bir PARDUS kullanıcısıyım ve PARDUS'u "Özgür
> Yazılım" olarak değil, "Açık Kaynak Kodlu" bir yazılım olarak
> adlandırmaktayım. Bu anlamda kullanmaya devam edeceğim. Ancak tam anlamıyla
> "Özgür" olduğunu söyleyemeyeceğim.

Pardus'u "Açık Kaynak Kodlu" bir yazılım olarak da adlandırmayın. Kimi 
bileşenlerinin kaynak koduna ne biz erişebiliyoruz, ne de kullanıcılara 
iletebiliyoruz. Bu açıdan bakınca özgür sıfatı açık sıfatından çok daha uygun 
Pardus'a.

> Bu fikirlerimi dile getirmeden önce Richard Stallman'ın kendisi ile uzun
> bir konuşma yaptığımı da belirtmek isterim.

RMS'in Pardus'u bir Özgür Yazılım olarak vaftiz etmeyeceğinden emin 
olabilirsiniz. Ama unutmayın ki RMS Özgür Yazılım'ın sahibi değildir, öyle 
olması özgürlük sözcüğü ile çelişir öncelikle. Bu nedenle Pardus, özgürlük, 
açıklık, Özgür Yazılım, Açık Kaynak terimlerini kafanızda bir kere daha 
tartmanızı salık veririm, haddim olmadan.

Saygılarımla,

-- 
Erkan Tekman
TÜBİTAK UEKAE
Pardus Geliştiricisi
<-- Özgürlük için... -->

http://www.pardus.org.tr/