From: info@teknobilge.com
Date: Thu 04 Sep 2003 - 11:53:18 EDT
Merhabalar,
Asagida gonderdigim yazi, SCO'nun Turkiye temsilcisi olan Prosoft'dan
bana geldi. Sizce, Mesela Linux Kullanicilari Dernegi'nin de bir
aciklama yapmasi gerekmiyor mu? Ya da Turkiye'de Linux'la ilgili
birilerinin? ...
Sadece bilginiz olsun diye iletiyorum... Bence FUD'dan baska bir sey
degil, ama, o da bir zarar... Bence bizim sesimizin de en az onlar kadar
yuksek cikmasi gerekiyor... Mesela ne demek "Tamam, linux kullanin
isterseniz ama o firma size yazili olarak herhangi bir yasal sorun
cikmayacagini garanti edebilir mi?" ? Hele hele, IBM ve RedHat'in SCO'ya
actiklari karsi davalar da varken... Ayni garantiyi acaba, SCO'nun
kendisi verebilir mi? ...
Saygilar,
Ozer Tayiz.
LINUX'UNUZDA UNIX VAR MI?
Mart 2003'ten bu yana yani, SCO kendine ait olduğunu idda ettiği kodun
IBM tarafından izinsiz olarak Linux dünyasına verildiği iddasıyla
mahkemeye başvurduğundan beri Linux dünyası karıştı. Karşılıklı
suçlamalar, demeçler, raporlar ortalığı kapladı. Neler olduğunu daha iyi
anlamak için Mart ayından bugüne kadar olanlara bir bakalım.
Mart 2003 - SCO, IBM aleyhinde dava açtı. Dava nedeni, SCO'nun IBM'i
ortak geliştirdikleri UNIX sisteminin kodlarını ortaklık bittikten sonra
Linux dünyasına verdiğini idda etmesi. SCO'ya göre Linux'un 2.4
kernel'inin bir anda bu kadar gelişme göstermesi, Journaling file system,
çok işlemci desteği gibi özelliklerin eklenmesinin arkasında SCO'nun
IBM'e vermiş olduğu kod bulunmakta. Buna ek olarak SCO, UNIX'in tüm
haklarına sahip olduğunu ve IBM'in AIX işletim sisteminin lisansını da
iptal edeceğini duyurdu. Dava karşılığında SCO'nun istediği bedel ise tam
1 milyar USD. IBM ve Linux dünyası önce bu davayı hiç ciddiye almadılar.
SCO'nun finansal
darboğazı aşmak için böyle bir yola gittiğini ve bu davadan herhangi bir
sonuç almasının olanaklı olmadığını belirttiler. IBM tüm AIX kullanan
müşterilerine olası herhangi bir yasal sorunda
uğrayacakları zararın IBM tarafından karşılanacağını bilrdirdi, ancak
aynı korumayı Linux kullanan müşterileri için yapamayacağını da ayrıca
belirtti. Ayrıca Linux dünyası ve IBM, SCO'nun UNIX üzerinde sahip
olduğu hakkın sadece kaynak kodunu içerdiğini, patent ve telif
haklarının SCO'ya ait olmadığını duyurdular.
Mayıs 2003 - Sakin geçen Nisan ayından sonra, Mayıs ayında ortalık
yeniden hareketlendi. Önce SCO Linux ürünlerinin satışını geçici bir
süre durdurduğunu duyurdu. Buna gerekçe olarak da kendi UNIX kodunun
Linux kernel'inde bulunmasını, bunun yasal olmadığını bu yüzden de bu
ürünü yasal durum çözülünceye kadar satmaya devam etmeyeceğini gösterdi.
Tüm UNIX üreten firmalara da çağrı yaparak UNIX telif haklarının
kendinde olduğunu ve firmaların kendisi ile UNIX lisans anlaşması
yapması durumunda bu kodu kullanabileceklerini belirtti. 19 Mayısta ise
tüm işin gidişatını kökten değiştiren bir şey oldu; sahneye Microsoft
çıktı ve SCO'nun çağrısına uyarak SCO'dan UNIX işletim sistemini
lisansladı. Bu lisanslamanın karşılığında Microsoft'un SCO'ya ne kadar
bedel ödeyeceği açıklanmazken, lisansın UNIX'in kaynak kodunu ve
patentleri içerdiği açıklandı. Microsoft, bu lisanslamayı yapmasının
nedenini, ürünlerinin UNIX sistemleri ile herhangi bir telif hakkını
ihlal etmeden veri alış-verişi yapması olarak açıkladı. Microsoft'un bu
hareketi hem SCO'nun elini çok güçlendirdi, hem de bu davaya olan ilgiyi
çok arttırdı. SCO diğer UNIX üreticileri ile de lisanslama görüşmelerine
devam ettiğini duyurdu. Tam ay bu şekilde bitecek derken 28 Mayıs
tarihinde bu defa da ortaya Novell çıktı. Bildiğiniz gibi SCO UNIX'in
haklarını 1995 yılında yapılan bir anlaşma ile Novell'den satın almıştı.
Novell yaptığı basın duyurusunda 1995 yılında yapılan anlaşmanın sadece
UNIX'in kaynak kodu için olduğunu, UNIX'in sahip olduğu patentlerin ve
telif haklarının bu anlaşma içerisinde yer almadığını ve SCO'nun bunlara
sahip olduğuna dair bir belgeyi göstereceklerine inanmadıklarını
belirtti. Ortalık yeniden karıştı. SCO bu arada bir diğer UNIX üreticisi
firma ile lisans anlaşması yaptığını duyurdu, anlaşmaya uygun olarak bu
firmanın ismini açıklamadı. Büyük Linux firmalarından Red Hat ile SuSe,
müşterilerine açıklamalarda bulundular. Bu davanın kendilerini
ilgilendirmediğini, Linux'un içinde UNIX kodunun bulunduğuna
inanmadıklarını duyurdular, ancak her iki firma da (daha doğrusu hiçbir
Linux firması) müşterilerini olası bir yasal probleme
karşı koruyacaklarını bildirmediler. Özellikle kurumsal büyük firmaların
bilgi işlem yöneticileri yavaş yavaş tedirgin olmaya başlamışlardı ki,
SCO dünyadaki 1500 firmaya bir mektup yolladı. Bu mektupta,
kullandıkları Linux işletim sistemleri içinde SCO UNIX'in kodlarının
izin olmaksızın kullanıldığına inandıklarını, Linux firmalarının da son
kullanıcıya ürünleri ile ilgili yasal koruma sağlamadığını bu yüzden
herhangi bir yasal problemde kendilerinin doğrudan sorumlu olacakları
bildirildi. Sektördeki herkes SCO'ya, kopyalandığını iddia ettiği kodu
göstermesi için baskı yapmaya başladı.
Haziran 2003 - 5 Haziranda SCO kopyalandığını idda ettiği kodun bir
bölümünü sektördeki bazı firmalara ve analistlere gösterdi. Daha sonra
bu analistler SCO'nun kendilerine gösterdiği kodların birbirleri ile çok
benzer olduğunu, hatta programcıların kendileri için yazdıkları
açıklamaların ve imla hatalarının bile aynı olduğunu, ortaya konan bu
belgelerin kendilerine inandırıcı geldiğini söylediler. 6 Haziranda ise
SCO Novell'in iddalarına cevap verdi. 16 Ekim 1996'da Novell ile SCO
arasında yapılmış ve 1995 yılında yapılan anlaşmaya ek olan bir anlaşma
ortaya çıktı. Bu ek anlaşmada kaynak kodu ile birlikte tüm telif
haklarının ve patentlerin de SCO'ya devredildiği kesinleşmiş oldu. Daha
sonra Novell yaptığı açıklamada "Öyle görünüyor ki SCO UNIX'in telif
haklarına ve patenlerine sahip" diyerek bu anlaşmanın varlığını kabul
etti. UNIX'in telif haklarının ve patentlerinin SCO'ya ait olması
dramatik bir değişime daha neden oldu. Bu haklara sahip olması demek,
SCO'dan izin almadan sadece şimdiki değil, geçmişteki birçok UNIX
sürümünün kodlarının da herhangi bir şekilde kullanılamayacağı anlamına
gelmekte. SCO 21 Haziran'da bir adım daha atarak, ABD 'deki resmi
kurumlardan UNIX System V kodu için aldığı telif haklarını ve patentleri
gösterdi. Bu arada hem Linux firmaları ve Linux destekçileri, hem
sektördeki büyük firmalar kendi fikirleri ile tartışmaya devam ettiler.
Ancak 23 Haziran'da Gartner grubun konu ile ilgili olarak hazırladığı
rapor Linux kullanan büyük firmaların keyfini kaçırdı. Raporda bunun bir
oyun olmadığı, ciddi bir problemle karşı karşıya olunduğu, SCO'nun
mahkemede haklı çıkması durumunda tüm Linux kullanıcılarının yasal
yaptırımlarla karşı karşıya kalacakları ve dikkatli olmaları öğütlendi.
SCO ise yaptığı açıklamada, davanın Linux'a ya da Linux kullanıcılarına
karşı olmadığını, ancak kendilerinin sahip olduğu kodların izinleri
olmadan alındığına inandıklarını bu yüzden haklarını arayacaklarını, bu
arada Linux kullanan ve yasal olarak sıkıntı çekmek istemeyen firmalara
da yakında bir seçenek sunacaklarını belirttiler.
Ağustos 2003 - SCO, 5 Ağustos'ta Linux kullanan ancak yasal problem
yaşamak istemeyen firmalara bir lisanslama yöntemi duyurdu. Buna göre
kullanıcılar eğer SCO'dan UNIX lisansı alırlarsa daha sonra doğabilecek
problemlerden kurtulmuş olacak ve Linuxlarını kullanmaya devam
edebileceklerdi. Linux dünyası bu duyuruya çok tepki gösterdi. SCO'yu
henüz sonuçlanmamış, kararı verilmemiş bir konu için kullanıcıları
korkutarak onları lisans almaya zorlamakla suçladı. IBM ve Linux sürümü
dağıtıcılarının tepkisi gecikmedi. 7 Ağustos'ta bu defa da IBM SCO'ya
karşı bir dava açtı. Davanın nedeni SCO'nun AIX lisansını iptal ettiğini
duyurarak IBM'in işine engel olması ile IBM'e ait 4 patenti kendi
yazılımlarında izinsiz kullanması idi. Red Hat de ertesi gün mahkemeye
baş vurarak Linux işine engel olduğu, kullanıcılar arasında korku ve
belirsizlik yarattığı gerekçesi ile SCO aleyhine dava açtı. Sektördeki
analistler bu son durumda, firmaların bir anlaşmaya her zamankinden daha
yakın olduklarına inandıklarını, Linux'un kullanılmaya devam edeceğini,
olası yasal problemlerden arınması durumunda daha hızlı kabul
göreceğini, bir anlaşmanın herkes için daha iyi olduğunu belirterek, bu
yüzden bir anlaşmanın şu anda herzamankinden daha olası olduğunu
belirttiler. 11 Ağustos'da SCO Fortune 500'deki Linux kullanan
firmalardan biri ile lisans anlaşması imzaladığını duyurdu. Anlaşma
gereği olarak adının açıklanmadığının belirtildiği bu firma çalıştırdığı
Linux'lar için SCO'dan lisans aldı. Son olarak 17 Ağustos'da SCO yıllık
bayiler toplantısında kopyalandığını idda ettiği kodu bir defa daha
ancak bu sefer daha detaylı bir biçimde gösterdi. Kopyalandığını idda
ettiği kodun onbinlerce satır olduğunu, birkaç satırlık bir benzerliğin
kabul edilebileceğini ancak bu boyutta bir benzerliğin kabul edilemez
olduğu belirtti.
Sadece Linux'u ve Linux dünyasını değil, tüm IT sektörünü
etkileyebilecek gelişmelerin şu anda geldikleri durum böyle. Biz de
Türkiye'deki yansımalarını, UNIX ve Linux ile ilgili Türkiye'deki
gelişmeleri öğrenmek üzere 8 yıldır SCO Türkiye temsilciliğini yapan
Prosoft Ltd. 'nin genel müdürü Aydın Paykoç ile görüştük.
Soru - Aydın bey, SCO ile uzun zamandır çalışan bir firma olarak son
gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cevap - Bildiğiniz gibi uzun yıllardır SCO temsilcisi olarak Türkiyede
çalışıyoruz. Bugüne kadar SCO ürünleri ile birçok önemli proje yaptık,
yapmaya da devam ediyoruz. Her firma gibi SCO'nun da bizce doğru yaptığı
işler olduğu kadar çok kabul edemediğimiz işler de oldu. Bu son durumu
değerlendirdiğimizde öncelike söylemem gereken bu tip kararların çok üst
düzeyde alındığı. Halka açık ve hisse senetleri borsada işlem gören
firmalarda hisse senetleri fiyatlarını etkileyebilecek bu tip kararlar
ancak en üstteki birkaç kişi tarafından biliniyor. Eğer SCO bu kopyalama
iddalarında haklı ise ortada düzeltilmesi gereken bir durum olduğu açık.
Linux'un gösterdiği gelişmenin altında SCO'nun kodu varsa, haksız bir
rekabet sözkonusu olur. Bu durumda da SCO'nun bir şekilde zararının
karşılanması gerekir. Ben Linux'un da böyle birşeyden çok yarar
göreceğine inanıyorum. Linux bizi çok heyecanlandıran ve geleceğinin iyi
olduğuna çok inandığımız bir işletim sistemi. Şu anda bulunduğu konumdan
çok daha ileride olması için yapılması gereken birkaç şey var, bunlar da
sanırım bu dava sonucunda ya da bir anlaşma ile sağlanacak. Ondan sonra
Linux'un çok daha farklı ve iyi yerlere geleceğini göreceğiz.
Soru - Eğer SCO haklı ise o zaman neden IBM ve Linux dağıtıcıları SCO
ile anlaşma yoluna gitmiyorlar, SCO çok para istediği için olabilir mi?
Cevap - Sorunun para olduğuna kesinlikle inanmıyorum. Burada paradan
daha farklı dinamikler var. Öncelike bir itibar sorunu olabilir. IBM'in
anlaşması en azından böyle bir hata yapılmış olduğunu kabul etmesi
anlamına gelir. IT sektöründe bu tip şeyler olağan olmasına karşın,
kişisel olarak IBM'in ve diğer Linux dağıtıcılarının bunu kabul etmek
isteyeceklerini sanmıyorum, en azından şu ana kadar olan görüntü böyle.
Ancak her iki tarafın da başını dik tutabildiği bir orta nokta bulunursa
bir anlaşma olabilir. IBM ve Red Hat'in SCO'ya karşı Ağustos başında
açmış oldukları davalar bu orta noktaya tarafları daha yaklaştırmış
görünüyor. Yani sen benim kodumu izinsiz olarak kullandın diyen SCO'ya
karşı şimdi IBM sen de benim kodumu izinsiz kullandın diyor. Bu durumda
gel o zaman anlaşalım demek tek bir tarafın suçlama yaptığı durumdan çok
daha kolay. Ben bizim bilemediğimiz arka planda birçok görüşmelerin
olduğuna ve bu işi halletmek için bir planın devrede olduğuna
inanıyorum. Daha önce söylemiş olduğum gibi Linux tüm dünya için bir
kalemde silinemeyecek kadar önemli. Linux'un içinde SCO'dan izin
alınmadan konulmuş kodlar var, "o zaman siz bir durun biz bu kodu
yeniden yazalım bir sene bekleyin" demek olanaklı değil, Linux'un
gelişmesine engel olunmadan bir yol bulunmalı.
Soru - Konuşmanızın başında Linux'un bu işin sonunda daha iyi ve farklı
yerlere geleceğine inandığınızı söylemiştiniz, bunun nedenleri nelerdir.
Cevap - Türkiye'de Linux kullanımına baktığımızda hala en yoğun
kullanıldığı yerin Üniversiteler olduğunu görüyoruz. Bunu küçük özel
şirketler ve çok az da Kamu izliyor. Özel şirketler ve Kamu'da da (son
günlerde çıkan ihalelerde Linux kullanımının çoğalacağını görmemize
karşın) kritik olmayan işlerin Linux üzerinde yapıldığını, kritik
işlerin hala başka sistemler üzerinde kaldığını görmekteyiz. Bunun
birden fazla nedeni var. Bunun en önemli nedeninin hep destek olduğu öne
sürüldü bugüne kadar. Oysa bizim gibi firmaların yanında IBM, HP, Sun,
Oracle gibi çok büyük ve güçlü firmalar da Linux desteğini duyurdular.
Demek ki büyük özel kurumlara ve Kamuda daha çok kullanımını sağlamak
için başka yerlere bakmak gerekli. Linux'un şu anda bulunduğu durumu
rakipleri çok iyi kullanmaktalar. Varsayalım ki büyük bir banka şube
otomasyonunda kullanmak üzere Linux sistemlerini denemekte. Linux'a
rakip ürünler satan bir firma oraya gittiği zaman ilk söylediği
sandığınız gibi "Desteği yok, karşınızda sorunlarınızı çözecek firma
bulamazsınız" filan değil. İlk söyledikleri şey "Tamam, Linux kullanmak
isterseniz kullanın, ancak size Linux'u getiren firmadan rica edin, size
bu ürünü kullanmaktan dolayı yasal olarak herhangi bir problem
yaşamayacağınızı size yazılı olarak garanti etsinler" cümlesidir. Bu
yazı ise hiçbir Linux tarafından verilememektedir. Bu yüzden
çalıştıracağı kritik işi riske atmak istemeyen firma da başka işletim
sistemlerini tercih etmek durumunda kalmaktadır. Hangi Linux olursa
olsun böyle bir belgenin verilebilmesi Linux'un bu tip yerlerde kabul
edilmesi için gereklidir ve kabulünü çok ama çok kolaylaştıracaktır.
SCO'nun açmış olduğu dava sonuçlandığında bu belgeyi verme olanağı
doğacaktır, bu arada bu durumun ciddiyetini anlayan bazı açık kod
üreticileri kendi ürünleri için böyle bir belge vermek için çalışmalara
başladılar. Örnek olarak Apache böyle bir çalışma başlattı, ürüne katkı
yapan herkesten katkı yaptıkları kodu herhangi bir yerden almadıklarına
dair yazılı belge istiyor ve yasal bir durumda kendilerinin sorumlu
olacağını bildiriyor. Bu tamamlandığında Apache, benim ürünümün içinde
başka yerden alınmış bir kod yoktur diyerek kullanıcılarına garanti
verebilecek. Linux için de bu belge verildiğinde Linux'un bugün hiç
tahmin dahi edemediğiniz yaygınlıkta kullanılmaya başlandığını
göreceksiniz. Bu belgenin verilmesinin gecikmesi ancak rakiplerinin
işine yarar, onun için de bu durumun bir an önce çözülmesi gerekli.
Soru - Linux'un gelişmesi için tek problem böyle bir belge mi, başka
sorunlar da var mı?
Cevap- Elbette var, ancak büyük firmalarda yaygınlaşması için en önemli
konunun böyle bir belge olduğuna inanıyorum. Bunun yanında lisans
tartışmaları da var. Lisansının ücretli olup olamayacağı hakkında.
Bildiğiniz gibi Linux'un kernel'inin kaynak kodu ücretsiz. Yani siz
kernel'i istediğiniz gibi alıp, derleyip kullanabiliyorsunuz. Linux
dağıtıcıları bu kernel'in üzerine kendi eklemelerini yapıyorlar,
(kurulum programı, sistem yönetimi gibi..) ve bunu bir ürün haline
getiriyorlar. Yine bildiğiniz gibi Linux'un lisanslamasının temelinde
GPL var. GPL lisansına göre siz istediğiniz eklemeyi yapıyorsunuz ancak
bu lisans altında yapılan eklemelerin kaynak kodunu da yine isteyen
herkese açmak zorundasınız. Linux üzerine yazılım üreten firmalar bu
yazılımlarını GPL lisansının dışına çıkararak bunu lisanslı olarak
satıyorlar. Bu durumda siz bu ürünlere Microsoft üzerindeki ürünler gibi
bedel ödüyorsunuz. Buna örnek olarak Oracle, StarOffice gibi birçok ürün
verilebilir. İşte bazı Linux üreticileri de Linux'a bu tip eklemeler
yaparak işletim sistemini lisanslı olarak satıyorlar, bazıları bunu
yapmıyor. Bu ayırım önemli çünkü çok kullanılan Linux'larda (Red Hat,
SuSe gibi) bu tip eklemeler var. GPL ile korunmuş olan kod internet
sitelerinde bulunuyor, bu zaten bir gereklilik, ancak kendi ekledikleri
GPL dışında olan kısım bulunmuyor. Eğer isterseniz siz bedelini ödeyerek
bunu satın alıyorsunuz.
Örnek vermek gerekirse SuSe, SCO, Connectiva ve Turbo Linux'un ortak
hazırladıkları bir Linux var, adı United Linux. Bu Linux'un kernel'i GPL
ile korunmuş durumda, ancak GPL dışında eklenmiş olan birçok program
var. Siz eğer isterseniz bunu bir ürün olarak satın alıyorsunuz. Red Hat
birçok önemli özellik eklediği Red Hat Enterprise Linux AS ürününü 2,499
USD'den satıyor. Kimileri bunun içine destek de ekliyor, kimileri
eklemiyor, ama bir şekilde ürününden para kazanmaya çalışıyor. Bu da son
derece doğal, Linux yaygınlaştıkça bilen sayısı artacak, böylece ana
firmadan destek gereksinimi azalacak. Ana firmanın ayakta kalması için
birşeyler yapıp gelirini devam ettirmesi gerekli, bu da ancak lisans
satışı ile olabilir. Nitekim SuSe ve Red Hat sayfalarına bakanlar bunun
hemen farkına varacaklardır. Eskiden birçok ürünün tanıtıldığı, download
edilmesi için teşvik edildiği bu sayfalarda şimdilerde çoğunlukla
kurumları hedefleyen, ücretli ürünler görünüyor. Bir diğer örnek olarak
SuSe verilebilir. SuSe Pro-Office adı ile bir desktop ürünü satmakta. Bu
ürünün içinde Sun StarOffice bulunuyor. StarOffice ücretli bir ürün, bu
nedenle bunu istediğiniz kadar kopyalamak izniniz yok. Zaten web
sayfasında bu da açıkça belirtilmiş durumda.
Ayrıca biliyoruz ki firmalar yoğun olarak Microsoft kullanmaktalar. Yani
Linux'ların değiştireceği sistemlerin çoğu Microsoft. Microsoft sadece
işletim sistemi veya ofis yazılımı önermekten çoktan vazgeçti. Şu anda
yaptıkları bir platform önermek. Eğer Linux burada bir alternatif olmak
istiyorsa a zaman alternatif bir platform önermek zorunda, kurumların
sadece işletim sistemi seçerek karar verdiği günler geçmek üzere.
Büyük donanım üreticilerinin desteği elbette ki çok önemli ancak akıldan
çıkarmamak gerekir ki bu firmaların ana işi Linux kurmak değil. Linux'un
ücretsiz ya da ucuz olduğu için değil, toplam maliyeti azalttığı için,
daha iyi olduğu için kullanılması amaç olmalı. Bunu sağlamak için de
asıl amacı Linux olan firmaların çoğalması, kullanıcıları
bilinçlendirilmeleri gerekli.
Soru - Son olarak Prosoft ne yapacak, SCO şu anda Linux'u durdurduğuna göre?
Cevap - Daha önce de söylemiş olduğum gibi biz Linux'un geleceğine
inanıyoruz, ve bu durumun çok uzun sürmeden çözümlenmesini umuyoruz. SCO
tarafında UNIX ile ilgili çalışmalarımız
devam ediyor, SCO da yeni UNIX sürümleri duyurdu, bu yıl sonuna doğru
SCO 64 bit UNIX'ini de çıkarıyor, yani UNIX gelişmeye devam edecek. Bu
konuda biz de Çözüm Ortaklarımızla birlikte çalışmalarımızı sürdürüyoruz
ve halimizden de memnunuz. IBM, SUN, HP 'ye bakarsanız hepsinin hem UNIX
hem de Linux çözümleri sunduğunu göreceksiniz. Biz de Çözüm
Ortaklarımızla beraber hem UNIX hem de Linux çözümleri sunmaya devam
edeceğiz. Linux konusunda bazı görüşmeler yaptık, bunları da yakında
duyuracağız.
linux-sohbet listesinden cikmak ve tum listeci islemleri icin
http://liste.linux.org.tr/ adresini kullanabilirisniz.
Bu listeden cikmak icin <a href="mailto:linux-sohbet-request@liste.linux.org.tr?Subject=unsubscribe">tiklayiniz</a>