=09=09Linux Hakkinda Cokca Sorulan Sorular
=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=
=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=
=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=
=3D=3D=3D
Bolum I: Giris ve Genel Bilgiler
1.1 LINUX nedir?
Linux, Linus Torvalds ve Internet uzerindeki yuzlerce programci=20
tarafindan yazilmis bir UNIX clone'udur (UNIX hakkinda daha fazla bilgi=20
i=E7in unix-all.css bakin.) POSIX uyumlulugunu ama=E7lamaktadir.
Linux, butun diger UNIX clone'larindan beklediginiz ger=E7ek multitasking,=
=20
sanal bellek kullanimi, TCP/IP ve networking destegi, duzgun bellek=20
yonetimi gibi ozellikleri saglamaktadir.=20
Linux, Intel tabanli 386 ve yukarisi islemcilerde ve onlarla uyumlu olan
AMD, Cyrix gibi islemcilerde sorunsuz =E7alismaktadir. Ancak IBM, MC (micr=
o
channel) mimarisini a=E7iklamadigi=A0i=E7in MCA kullanan bilgisayarlarda su=
an
Linux kullanilamamaktadir. Linux'un baska islemcilere tasinmasi islemi
suruduruluyor. (MIPS, Alpha, 680x0 gibi)
1.2. Hangi Yazilimlar LINUX'u destekler
Linux uzerinde =E7alisan yazilimlar: gcc, Emacs, X-Windows, TeX,=20
Ghostscript, TCP/IP ve butun diger standart UNIX programlari.=20
Bununlarin disinda, DOS programlarini =E7alistirmak i=E7in DOSEMU. (Daha fa=
zla=20
bilgi i=E7in 3.3'e bakin) Windows tabanli=A0uygulamalari =E7alistirmak i=E7=
in=20
WINE (daha fazla bilgi i=E7in 3.4'e bakin) gibi test asamasinda olan=20
programlar var.=20
Bazi firmalar ise Linux uzerinde ticari paketler (motif gibi) satmaktadir.
1.3. LINUX hangi bilgisayarlarda =E7alisir?
Bilgisayarinizi Linux'la a=E7mak i=E7in gereksinimleriniz: 386 islemci, 2M=
b=20
bellek ve disket surucu. Ancak, kullanirken iskence =E7ekmeminiz i=E7in dah=
a=20
fazla bellek ve daha hizli bir islemciye ihtiyaciniz olacak. Eger,=20
Linux'da uzerinde X-Windows ara yuzunu de kullanacaksaniz, 8Mbyte bellege=
=20
ihtiyaciniz olacak iyi bir performans i=E7in.
VL Bus ve PCI anakartlari destekleniyor. Ancak MCA'le ilgili sorunlar var.=
=20
SCSI kontrol kartlarinin bir kismi destekleniyor. =D6zellikle BusLogic.
Linux 386 islemcisiyle gelen bazi=A0ozellikleri (bellek yonetimi gibi)=20
kullandigi i=E7in 286 ve asagi islemcilerde kesinlikle =E7alismayacaktir.
Linux su an i=E7in =E7ok islemciyi desteklememektedir.
1.4. LINUX HD'de ne kadar yer kaplar?
Linux'u =E7alistirmak i=E7in gerekli mimimum yer 10-15 MB kadardir. Buna gc=
c=20
eklemek isterseniz 15 Mb, X11 i=E7inde 30 MB kadar daha gerekli.
Temel isletim sistemi + c derleyicisi + X11 + TCP/IP +swap i=E7in 90-100 Mb=
=20
kadar yere ihtiya=E7 var. Ayrica tabii sizin ihtiya=E7 duyacaginiz bos yer.
1.5. LINUX lisanli bir yazilim midir?
Linux'un kernel lisansi=A0Linus Torvalds'a aittir. Linus, bunu GNU General=
=20
Public License'a (GPL) yerlestirmistir. Buna gore: serbest=E7e dagitabilir,=
=20
degistirebilir, kopyalayabilirsiniz. Ancak ileriki dagitimlara herhangi=20
bir kisitlama koyamazsiniz. Ayrica, kaynak kodunu da yayinlamaniz gerekir.
Daha fazla bilgi kernel kaynak kodu ile gelen COPYING dosyasinda bulabilir.
Linux'la gelen diger bir=E7ok programda GNU GPL'e sahiptir.
1.6 LINUX ile UNIX arasinda ne fark vardir?
UNIX, Unix System Laboratories'in (USL) bir ticari markasidir. Bu yuzden=20
her bilgisayar firmasi kendi makinasinda =E7alisacak UN*X isletim sistemini=
=20
farkli adlarla (AIX, ULTRIX, HP/UX gibi) yayinlamaktadir. Bunlara UNIX=20
isletim sisteminin 'clone'lari=A0denmektedir. Linux da bir UNIX clone'udur.=
=20
Ve POSIX standardini=A0desteklemektedir. (POSIX=3DPortable Operating System=
=20
Interface) Linux'la herhangi bir UNIX clone'u ile yapabileceginiz butun=20
islemleri yapabilirsiniz.=20
=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=
=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=
=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=
=3D=3D=3D
B=D6L=DCM II LINUX'u Yuklemek
2.1 LINUX'i nasil ve nereden bulabilirim ?
Internet erisiminiz varsa, FTP ile Linux'u kolayca indirebilirsiniz.
Linux i=E7in ana FTP Arsivleri:
* ftp.funet.fi (Finland, 128.214.6.100) : /pub/OS/Linux
* sunsite.unc.edu (US, 152.2.22.81) : /pub/Linux
* tsx-11.mit.edu (US, 18.172.1.2) : /pub/linux=20
Bunlardan tsx-11 ve sunsite ODT=DC arsivinde mirrorlanmaktadir.
ftp://ftp.metu.edu.tr:/pub/mirrors/linux dizininden erisebilirsiniz. Ana=20
arsivlerle en fazla birka=E7 gunluk farklar sozkonusu.=20
Bunun disinda Turkiye'deki diger Linux arsivleri:
* ftp.tubitak.gov.tr:/pub/Linux
* ftp.bilkent.edu.tr:/pub/Linux
Internet erisiminiz yoksa, posta siparisi yoluyla Linux'u=20
edinebilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi i=E7in Installation.HOWTO=20
dokumanina bakin.
2.2 LINUX'u nasil yukleyebilirim?
Bunun i=E7in kendinize bir Linux dagitimi=A0se=E7meniz gerekecek. =DEu anda=
=20
populer olarak kullanilan Slackware ve Debian paketleri var. =DDkisi de=20
peryodik olarak guncelleniyorlar.
Her paketin i=E7erisinden yuklemenize yardimci olacak programlar =E7ikiyor.=
=20
Paketin i=E7inde =E7ikan dokumanlari ve Installation.HOWTO dokumanini=20
okumalisiniz. Bu CSS'de Slackware dagitimi temel alinacaktir.
Linux'unuzu yuklemek i=E7in oncelikle kendinize boot ve root diskleri=20
hazirlamalisiniz. Root ve boot diskleri i=E7in =E7ok fazla se=E7enek var.=
=20
Hangilerini se=E7eceginiz karar vermek i=E7in asagidaki tabloya bakin. Root=
=20
ve boot diskleri RAWRITE.EXE diye bir programla hazirlanmaktadir. Rawrite=
=20
kullanabilmeniz i=E7in disketiniz DOS formatli olmali. Rawrite'i=20
=E7alistirip disketleri hazirlayin. Boot diski ile sisteminizi a=E7in.=20
Gerisi ayrintili olarak 9.1'de anlatilacak.
2.3 Hangi Boot ve Root disklerine ihtiyacim var?
Surucunuzun tipine gore 1.44 ya da 1.2 MB'lik olanlari se=E7melisiniz.
Boot diskleri i=E7in:
=09=09=09=09=09
=09=09 Linux Yuklenecek HD'in tipi:=09
Medya | IDE SCSI MFM=20
--------------+------------------+------------------+----------------------=
--- Floppy: | bare | scsi | xt --------------+------------------+------------------+----------------------=--- Hard Drive: | bare | scsi | xt --------------+------------------+------------------+----------------------=--- SCSI CD-ROM: | scsi | scsi | --------------+------------------+------------------+----------------------=--- Mitsumi CD: | mitsumi | mitsumi | --------------+------------------+------------------+----------------------=--- Aztech, | aztcd | aztcd | Orchid, | | | Okano, | | | Wearnes CD | | | with interface| | | card: | | | ---------------------------------------------------------------------------=--- Sony CDU31a | cdu31a | cdu31a | or CDU33a CD: | | | --------------+------------------+------------------+----------------------=--- Soundblaster, | sbpcd | sbpcd | Panasonic, | | | Kotobuki, | | | Matsushita, | | | & Lasermate | | | CD-ROM: | | | --------------+------------------+------------------+----------------------=--- Sony 535/531 | cdu535 | cdu535 | CD-ROM: | | | ---------------------------------------------------------------------------=--- Most IDE/ATAPI| idecd | idecd | CD-ROMs: | | | --------------+------------------+------------------+----------------------=--- NFS: | net | scsinet1 (see | | | list 1 below) | | | | | | scsinet2 (see | | | list 2 below) | --------------+------------------+------------------+----------------------=--- Tape: | bare (for floppy | scsi | xt (for floppy tape) | tape) | | | scsi (for SCSI | | | tape) | | --------------+------------------+------------------+----------------------=---Root diskleri i=E7in:
* Renkli setup programini kullanmak i=E7in, COLOR * Varolan bir MSDOS partition'inina Linux kurmak i=E7in, UMSDS * Terminal tabanli=A0install scriptleri i=E7in, TTY * Tape'den Linux yuklemek i=E7in, TAPE=20
2.4 Hangi paketlere ihtiyacim var ? Paketlerin isimleri sunlar:
a1-a4:=09 =DDsletim sistemleri binaryleri ap1-ap5: X gerektirmeyen binaryler d1-d9:=09 programlama dilleri ve libraryleri=20 e1-e5:=09 GNU Emacs f1-f2: =C7ok=E7a Sorulan Sorular=20 i1-i2:=09 Info iv1:=09 InterViews n1-n4:=09 TCP/IP ve ag=A0binaryleri oop1:=09 OOP (smalltalk) q1-q9: Kernel'lar t1-t10:=09 TeX tcl1-tcl2: Tcl, tk x1-x14:=09 XF86 R3.1 server ve binaryleri xd1-xd3: X development library xv1-xv3: Xview y1-y3: X11 istemeyen oyunlar=09 =09=09=09
Linux'u kurmak i=E7in kesinlikle gerekli olan paket "a" grubu. Onun=20 disindakilerin hepsi istege bagli.=20
2.5 Ne kadar swap tanimlamaliyim? Aslinda, bu sisteminizde ne kadar bellek olduguna ve uygulamalar=20 =E7alistiracaginiza bagli. Ama temel olarak verilen formul soyle: (Bellek miktariniz x 2 ) + 4Mbyte kadar swap'e ihtiyaciniz var demektir.
2.6 Yuklenmis yazilimi nasil silebilirim ? 2 yolunuz var. Birincisi, root olarak login olup, istemediginiz=20 programlari tek tek komut satirindan silebilirsiniz. Ama bu size=20 onerbilecegimiz bir yol degil =E7ok fazla sakincasi var. =D6rnegin, program= i=20 silip, ona olan linkleri unutabilirsiniz. Ya da tam tersi olabilir.=20 =DDkinci yol ve en ge=E7erlisi, slackware dagitimi ile gelen PKGTOOL progra= mi=20 kullanmaniz. PKGTOOL se=E7enekleri arasindaki "remove package" isinize=20 yarayacaktir.
2.7 Sonradan yazilim paketleri nasil ekleyebilirim? Bununda iki yolu var. Birincisi, root olarak login olup, / dizinine ge=E7ip= , tar zxvf paketadi.tgz komutu ile a=E7mak. Ama sisteminizi mumkun oldugunca= =20 root olarak ya da root imtiyazi ile kullanmaktan ka=E7inmalisiniz. Basiniza= =20 =E7ok is a=E7ilabilir. Asil yol, yine PKGTOOL'u kullanmaktan ge=E7iyor.=20 'Install package' se=E7enegini kullanarak bu isi halledebilirsiniz.
=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D= =3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D= =3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D=3D= =3D=3D=3D
B=D6l=DCM III: Diger =DDsletim Sistemleri ve LINUX
3.1 LINUX ve DOS ayni HD'de bulunabilir mi?=20 Kesinlikle. Bir HD'i par=E7alara ayirarak dilediginiz sayida isletim=20 sistemi bulundurabilirsiniz.=20
3.2 DOS programlarini Linux'tan kullanabilir miyim?=20 Bazilarini evet. DOSEMU bazi DOS programlarini Linux altinda =E7alistirabilmektedir. =C7alisan bazi programlar:=20 * Borland C++ 3.0=20 * DOOM2 v1.666=20 * Lotus 1-2-3 ver 2.2=20 * Paradox=20 * Qmodem 4.52=20 * Windows 3.1=20 * Windows 3.0 (real mode)=20 * Word 5.5 ve 5.1=20 * Z80 Spectrum emulator.=20 Tam liste i=E7in EMUsuccess.txt dosyasina bakin.=20
DOSEMU'yu ftp://ftp.metu.edu.tr://pub/mirrors/linux/tsx/ALPHA/dosemu/=20 dizininde bulabilirsiniz. =20
Dikkat: DOSEMU Alpha testinde olan bir programdir. Kullanmak bazi=A0sorunla= r =E7ikarabilir.=20
3.3 Harddisk'in DOS formatli yerine nasil erisebilirim?
Bu is i=E7in 'mount' komutunu kullanmalisiniz. /dev/hda3'un dos oldugunu varsayarsak:=20 mount -t msdos /dev/hda3 /mnt=20 komutu yeterlidir. Burada -t filesystem tipini, /mnt'de bu diskin=20 yerlestirilecegi dizinin adi. Burada dikkat etmeniz gereken sey, islemi=20 yapabilmeniz i=E7in kernel'inizda MSDOS filesystem support'un olmasi=A0gere= ktigi.
3.4 LINUX altinda MS-Windows =E7alistirabilir miyim? Evet, hem de birden fazla yolla. 3.2'de DOSEMU'de =E7alisan programlar=20 arasinda MS Windows'un adi zaten vardi. Ayrica, direk olarak MS-Windows=20 binarylerini =E7alistiran Wine isimli bir program var. Wine, MS-Windows=20 fonksiyonlarini alip, X'e =E7evirdigi i=E7in performans kaybi=A0yaratmiyor.= =20 Wine'i ftp://ftp.metu.edu.tr:/pub/mirrors/linux/tsx/ALPHA/Wine dizininde=20 bulabilirsiniz. Daha fazla bilgi i=E7in ayni dizindeki Wine.FAQ'a bakin.
3.5 DOS formatli=A0disketlere nasil erisebilirim? =DDki sansini=FA var. Birincisi, mount komutunu kullanmak:=20 mount -t msdos /dev/fd0 /mnt=20 derseniz a: surucusunu /mnt dizinine yerlestirmis olursunuz. Ya da mtools paketini kullanabilirsiniz. Mtools, diskle ilgili dos=20 komutlarini (cd, rd, md, copy, del, dir gibi) kullanmanizi saglar. =20
mount -t msdos /dev/fd0 /mnt ls -l /mnt komutlariyla, mdir a:=20 ayni islevi gorur. Mtool komutlarini duzgun kullanabilmeniz i=E7in okuma ve yazma hakkinizin= =20 olmasi gerekir.
=20